List do Cezara - głęboki odczyt

Pierwszym istotnym podziałem, o jakim Prorok z Salon wspomina w Liście do Syna jest podział świata na dwie sfery, widzialną i niewidzialną, tj. strefę „ciał elementalnych i nie elementalnych” (C9). Nie rozbudowuje tego wątku, bo ta dwoistość materii jest oczywista. Ciała elementarne złożone z czterech podstawowych żywiołów są zamieszkane przez dusze, których siedliskiem jest „drugi świat”, subtelny, acz naturalny, w którym pre-egzystują i do którego wracają po śmierci. Na oba wywiera aktywizujący wpływ słońce, widzialne tu i tam według praw obowiązujących w danym świecie.

Ów podwójny świat przejawiony, ziemski (materialny), „trzeci” (licząc od Najwyższego Bytu w dół) podlega wyższym światom oraz manipulacji ze strony „owych złych” (C11), w których domyślić się można upadłych aniołów, władanych przez „złego ducha” (H18). Aktem wolnej woli człowieka jest, na jakich siłach się oprze i jakim wartościom („cnotom”) poświęci swoje życie.

„Przyrodzony śmiertelny wiek człowieka” wynosi, według praw natury podległych Niebu, 72 lata. Skutkiem precesji Ziemi, odkrytej przez Hipparcha w 130 roku p.n.e. równik niebieski wędruje po ekliptyce z prędkością 1° na 72 lata. Ów średni wiek dzielono na siedem faz, podległych kolejno siedmiu znanym ówcześnie planetom.

Nostradamus za starożytnymi dzielił „ziemską niwę” na klimaty i strony, które podlegają „niebiańskim figurom”, tj. planetom, znakom zodiaku i gwiazdom stałym. Rządzą w nim boskie Cnoty, rozumiane na sposób średniowieczny. To upersonifikowane atrybuty Boga, zasady „wyższej doktryny”, do których powinien równać człowiek poszukujący zbawienia. 

Wyróżniano 3 cnoty teologiczne: Wiarę, Nadzieję i Miłość oraz 4 cnoty podstawowe: Mądrość, Męstwo, Umiar i Sprawiedliwość. Przedstawiano je w postaci ludzkiej z odpowiednimi dla siebie atrybutami symboli. Są rodzajem duchów przewodnich, „dobrych geniuszów”, chroniących i inspirujących proroków z woli sił od nich wyższych i ważniejszych. Łatwo policzyć, że jest ich 7, trzy pierwsze odpowiadają w astrologii zasadom: kardynalnej, stałej i zmiennej, a cztery dalsze – żywiołom: ziemi, powietrzu, ogniowi i wodzie.

Wiedza o klimatach i stronach na bazie perskiej „Tablicy Klimatów” przyszła do Europy za pośrednictwem dzieł żydowskiego uczonego i tłumacza z jęz. arabskiego, żyjącego w XI wieku, Abrahama Ibn Ezry. Każdej z siedmiu planet przyporządkowano regiony, religie i narody, wykorzystując tzw. porządek babiloński zobrazowany w siedmioramiennej Gwieździe Magów („najwyższej z gwiazd”). Do tablicy klimatów Nostradamus nawiązuje kilkakrotnie w Centuriach. W jego systemie nawiązującym do kabalistyki, niezwykle ważna jest liczba 7, począwszy od „siedmiu tysięcy lat”, jakie ma trwać obecna era stworzenia człowieka. Wyrażenie „po siedemkroć” w czterowierszach przewija się w kontekście wypełnienia klątwy, na zasadach zapisanych przez proroków biblijnych.

Ponad światem ziemskim istnieje świat niebiański, tj. Władze (Moce). Rządzą nim planety, ich ruch (mouvement), kierunek pędu (cours) i obroty (revolutions) według stałych praw kosmosu, ustanowionych na początku przez Boga Stwórcę, poprzez jednorazowe wprawienie ich w ruch. Ten rytm jest niezmienny, odwieczny i cykliczny. Na szczycie hierarchii siedmiu sfer niebieskich zasiada siódma najdalsza z planet, Saturn. Władca losu i śmierci, bóg czasu początku i końca. Zamyka ona Układ Słoneczny w zaklętym kręgu władzy fatum, której podlega każda istota żywa. 

Aniołowie planetarni, w liczbie siedmiu serafinów, zarządzają po kolei mniejszymi cyklami czasu, które wyznaczył dokładnie w swoim po-gnostyckim systemie opat Trithemius. Jeden okres anielski trwa w nim 354 lata i 4 miesiące i na wzór roku słonecznego dzieli się na 12 miesięcy po 29,5 roku, (co odpowiada pełnemu obrotowi Saturna wokół Słońca). Podzielony na 3 (cnoty główne) daje trygonalne części powtarzające się co 118 lat. Podzielony na 4 (cnoty podstawowe) daje kwadraturowe „sezonowe pory” po ok. 88 lat.

W świecie niebiańskim egzystują dobrzy aniołowie, którzy mają swoją hierarchię na wzór ciał niebieskich, ministrowie (administratorzy, jak byśmy powiedzieli) i zwiastuni wypełniają wolę Boga Stwórcy i inspirują proroków za pośrednictwem „dobrych geniuszy”.

Najwyższe wtajemniczenie

Ponad tymi dwoma światami istnieje najwyższy, odwieczny. Jest nim i nie jest jednocześnie eteryczna ósma sfera, dalekich gwiazd i przestrzeni kosmicznej, swobodna i niezależna od fatum, gdzie na zakończenie wielkiego cyklu ery stworzenia, „w liczbie siódmego tysiąca” przybywa Bóg, aby ją dopełnić i osądzić. Jest to chwila ostatecznego przewrotu (revolution) całkowicie obalającego współzawodniczenie (C33), który dotyka trzech czasów po równo, czyli uczestnicząc jednocześnie w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Ten szczególny moment przejawia się nagłym pojawieniem się Absolutu, „drugiego Słońca”, wszech-świadomego centrum światów, istniejącego poza czasem i ponad przeznaczeniem, od którego rozpoczynają się i na którym kończą się cykle ich trwania. Jest ono równoznaczne z „widzialnym Sądem niebiańskim”, gdy wszystko się dopełnia w jednym rozbłysku oświecenia „całkowitej wieczności”. 

Przybliżanie się czasu tego drugiego słońca obudzi w ludziach „gorączkę i moc wieszczenia” (C9), tę, o której jest mowa w Księdze proroka Joela 3.1: „Wyleję mojego ducha na całe ciało i przepowiadać będą synowie wasi i córki wasze.” Ów eteryczny ogień, niewidzialny na ziemskim poziomie egzystencji ciała istnieje jako wiecznie żywe Źródło Kreacji, jawiące się wewnętrznym oczom proroków jako „wąski płomyk” (1.1, C11, C29), „subtelny duch ognia” (C12), ukazując im wydarzenia „odległe od przyrodzonych zmysłów człowieka” (C13).

Po manifestacji Źródła, rzeczy powrócą na swą naturalną drogę i rozpocznie się wielki cykl czterech er od początku, licząc w trybie zstępującym, czyli od wieku złotego, tj. pierwszej mitycznej ery Saturna.

W liście wstępnym do II tomu Centurii, skierowanym do króla Henryka II Nostradamus porównuje budowę trzech światów do trójnoga spiżowego, tego samego, na którym zasiadała wieszczka Pytia czy wróżący z lotu ptaków rzymski augur. Dwa poziomy „stołka” są dostępne rozumowi ludzkiemu (tj. figura graniastosłupa na trójkątnej podstawie), lecz jedna część, owa trzecia (kulisty punkt skupienia), nie podlega woli człowieka, lecz Boga. Dlatego pisze, iż całe jego dzieło jest „ułożone i przepowiedziane jedną częścią trepode aeneo” (H15), czyli w dużej mierze pochodzi z najwyższego wymiaru.

W rozumieniu Nostradamusa skutki przejawione w czasie teraźniejszym (wypływające z wolnej woli) mają swoje przyczyny w przyszłości, dlatego kontakt ze Źródłem jest drogą umysłu wykonywaną wstecz, choć ów tył znajduje się w przodzie i dopiero nadejdzie. Na tej samej zasadzie z uporem nazywa przodków progenitorami, co po francusku oznacza potomków. A także układa swoje kwadryny w pary, w których czterowiersz dalszy opisuje wydarzenia poprzedzające te, o których traktuje poprzedni. W tych dwójkowych i poczwórnych zestawach kryje się wiedza o przyczynie i skutku, czyli także o zasadach karmicznej odpowiedzialności za każdy czyn.

Zwiastuni Ognia

Źródło Ognia istnieje poza czasoprzestrzenią i wszelkimi uwarunkowaniami, dlatego jest jednocześnie końcem, jak i początkiem stworzenia. Bóg Stwórca aktywizuje każdy proces i jest najwyższą przyczyną przyczyn. Przejmują jego wolę gwiazdy (i horoskop momentu narodzin człowieka), a potem przyroda i jej prawa. Tym sposobem człowiek urodzony na proroka posiada duszę z przyszłości i jego pojawienie się w świecie ziemskim jest czymś szczególnym w porównaniu z innymi istotami, które odbywają dopiero swoją drogę z dołu ku górze, od przeszłości ku przyszłości, ku oświeceniu. Jak można się domyślić, takie zstąpienie jest aktem dobrowolnej ofiary. Następnie przyszłego proroka pcha do studiów filozoficznych i naukowych „wrodzone podżeganie” (C28). „Rozmaite nocne zjawy” pobudzają jego wyobraźnię i skłaniają do zgłębiania ksiąg i astrologii w poszukiwaniu zrozumienia. Niespokojny i stawiający pytania umysł prowadzi do zdobycia „niczym nieograniczonych przekonań”. Okresy melancholii każą spędzać czas na lekturze i żmudnych kalkulacjach podczas bezsennych nocy. Niekiedy spontanicznie zdarza mu się, sprowokowany przez układy gwiezdne, „limfatyczny tydzień”, tzn. szczególna podatność na nadprzyrodzone inspiracje ze strony "dobrego geniusza", który pośredniczy aniołom i „wąskiemu płomykowi”.

Sam odbiór boskiej wizji odbywa się jakby na jawie, w przytomności umysłu, lecz jednocześnie w transie, gdy mózg, niczym pod wpływem „bezładnych wstrząsań Hirakliennych”, (tj. w ataku „królewskiej choroby”, padaczki) odłącza się od zmysłów cielesnych i koncentruje na przyjmowaniu informacji od „ducha wróżby”. Wewnętrzne oko widzi „płomienne przesłanie” i wewnętrzne ucho słyszy głos „znad krawędzi” światów, spoza siedmiu sfer. To potężne doznanie Obecności daje mu odwagę do wygłaszania przepowiedni, które mają się spełnić dużo później, na tyle późno, że prorok naraża się przedtem na zniewagi i oszczerstwa ze strony krytyków, kpiarzy i ludzi niewierzących, zawistnych, złych.

Przekaz ze Źródła

Pełnia wiedzy i oświecenia, uzyskana w nadprzyrodzony sposób, bez jakiejś specjalnej osobistej woli czy ambicjonalnych starań człowieka, który ją zdobywa, obliguje go do stworzenia zapisu, ważnego dla przyszłych pokoleń. Stopniowe spełnianie się przepowiedni sprawi, że „później nadeszli ludzie” uznają ów zapis za cenne źródło przekazu odwiecznej Prawdy.

Sama świadomość biegu przyszłych rzeczy nie jest dla Proroka ani radosna, ani powodem do nadzwyczajnej dumy. Właściwie jest to element doznania osobistego kontaktu z Absolutem, najgłębszego i najintymniejszego w duszy. Przyczyną stworzenia zapisu jest troska o przyszłych ludzi, którzy mogą zostać zwiedzeni fałszywymi ideologiami („ze względu na nadejście komuny”) i manifestacjami wolnej energii („iluminującej dom” C21), a więc ma im on umożliwić właściwe zrozumienie sytuacji. Obawa przed „zębem czasu”, oszczerstwami i „podeptaniem przez świnie” każe mu zaszyfrować Wiedzę. Będzie jednak ona odczytana w czasach ostatecznych na tyle, że „zaczną w nią wierzyć”.

Prorok z Salon mimochodem dodaje, iż „astrologia wyroczna” jest nauką o prawach niebiańskich i inteligentny człowiek „o duszy rozsądnej” może przy jej pomocy przepowiadać drobne wydarzenia, wypowiadać się o tym, czego osobiście nie widział, lecz jest to wiedza cząstkowa, obarczona nieświadomością i możliwością popełnienia błędu. Chęć „osądzania spraw boskich i ludzkich” pcha astrologa do prób samodzielnego „wzbudzenia płomyka”, a rozum, oparty na wiedzy może częściowo samodzielnie wyrozumować przyszłość na podstawie właściwie pojętych praw, obowiązujących w dwóch światach z trzech. Jednak prawdziwy przekaz proroczy pochodzi wyłącznie z inspiracji i woli samego „Boga odwiecznego i niezmierzonego”. Stąd jest też zapisany w gwiazdach, czyli w horoskopie samego Proroka.

Ostatecznym adresatem Listu do Cezara jest czytelnik z przyszłości oraz na koniec ten, kto wykaże się zdolnościami podobnymi do tych opisanych przez Nostradamusa, czyli jego wiedza nie będzie pochodzić jedynie z racjonalnych i ziemskich przesłanek. Będzie wielu takich, którzy oprą odczyt o mądrość zrozumienia, lecz jedynie tę cząstkową, i jeszcze więcej takich, którzy uwierzą w swoje „fantazje małego palca w uchu”, lekceważąc Prawdę ukrytą w przekazie i „przyczyniając się do znieważenia czasów”.

Śmierć króla

Sława Nostradamusa jako jasnowidza rozniosła się po Francji wcześniej, niż wypadek, z zapowiedzi którego stał się najbardziej potem znany. Nie potrafimy już odtworzyć przyczyn, ponieważ jego pierwsze profetyczne teksty nie zachowały się do naszych czasów. Musiały jednak czymś przykuwać uwagę i zastanawiać czytelników, jeśli w kilka lat od pisarskiego i astrologicznego debiutu, zainteresowała się jego osobą sama królowa i zaprosiła go do Paryża i do królewskiego zamku w Blois nad Loarą.

Przepowiedziana przez Nostradamusa śmierć króla Henryka II, dnia 10 lipca 1559 roku, wydarzyła się w cztery lata po opublikowaniu owej wróżby w pierwszym tomie Proroctw, wydanym w 1555 roku. Ze zdumieniem odkryto, że czterowiersz 1.35 opisuje sytuację podobną do tej, która miała miejsce dokładnie w dniu 30 czerwca 1559 roku, na turnieju rycerskim, zorganizowanym z okazji uroczystości świętujących złożenie ślubów przez króla umacniających pokój między katolickimi mocarstwami ówczesnej Europy.

Czterowiersz ów brzmi następująco:

Le lyon ieune le vieux surmontera,

En champ bellique par singulier duelle:
Dans cage d'or les yeux luy creuera,
Deux classes vne, puis mourir, mort cruelle.

Młody lew starego pokona,

Na polu wojennym samotnym pojedynkiem:

W klatce złotej oczy mu rozerwie,

Dwa szyki jednym, później ma umrzeć, śmiercią bezlitosną.

Król Henryk II, urodzony w 1519 roku pod bojowym znakiem Barana, wtedy czterdziestolatek, zmierzył się w pojedynczej walce ze szkockim kapitanem Gabrielem de Lorges, hrabią Montgomery (1530-1574). Stary lew, to symbolicznie starszy przeciwnik w randze królewskiej. Młodszy nosił rzeczywiście na tarczy znak lwa, jako potomek rodu Stuartów. Niemniej 1 wers można odczytać również na odwrót, "młodego lwa stary pokona", a nie czyni się tego ze wzgląd na zwyczajowe przekonanie, iż Nostradamus wszędzie i zawsze trzymał się składni łacińskiej, gdzie podmiot czynny występuje przed biernym i czasownik na końcu zdania. Niemniej z analizy gramatycznej nie jest też pewnym, który z nich "ma umrzeć".

Włócznia młodszego, bo niespełna trzydziestoletniego przeciwnika Króla uderzyła pechowo w jego hełm, uchyliła przyłbicę, przebiła czoło nad prawym okiem i złamała się. Henryk zachwiał się i zsunął się z konia, z twarzą zalaną krwią, z odłamkiem włóczni tkwiącym w głowie. Na rękach największych książąt i diuków został zniesiony z pola fatalnej walki.

Ów pojedynek, czy też pojedyncze starcie {singulier duelle to jednak trochę jak masło maślane, choć uważa się, że to naśladowanie łacińskiego powiedzenia, mające podkreślić starożytność rozrywki) nie odbył się na żadnym polu wojennym, czy też bitewnym {champ bellique), jak głosi czterowiersz, ale na turniejowym placu, arenie igrzysk, ewentualnie ubitej ziemi. Kolejna drobna nieścisłość.
Uważa się, że klatka złota, to hełm króla osłonięty kratowaną przyłbicą. Jakkolwiek nie wiadomo, czy wystąpił on na turnieju w pozłacanym szyszaku, to zachowały się opisy jego uroczystego wjazdu do Lyonu, w pozłacanej zbroi i na koniu w czapraku zdobionym złotymi frędzlami.

Nostradamus pisze o przebitych {crever znaczy też pęknąć, rozsadzić) oczach, gdy tymczasem cios włóczni uderzył w jedno oko króla. Jednak zapisy medyków, którzy próbowali pomóc władcy po tym wypadku, świadczą o tym, że odłamek włóczni przebił czaszkę nad prawą brwią i utkwił w głębi lewego oka, powodując w końcu ślepotę rannego. Choć notatki jednego z lekarzy wskazują, że jeszcze kilka dni po wypadku lewe oko króla było opuchnięte i zachowywało zdolność widzenia, to jednak później ranny rzeczywiście stracił wzrok.

Wyrażenie z 4 wersu „Deux classes une” jest najbardziej kontrowersyjne i wprowadzające różne dyskusje wśród interpretatorów. Nostradamus wszędzie używał wyrazu classe (klasa, szyk) w sensie zachowywanym przez łaciński wyraz classis – flota wojenna. Tymczasem w tym wypadku nie mogło być mowy o żadnej wielkiej armii, a rzecz wydarzyła się w pojedynku, sam na sam.

Próbowano zastosować owo wyrażenie do trzech „mijanek” turniejowych, w których Król brał udział. Dwie pierwsze odbyły się z księciem Sabaudii i z księciem de Guise, a trzecia śmiertelna z hrabią de Lorges.

Inni chcieli widzieć w owych „klasach” dwie grupy medyków, sprowadzonych do łoża rannego Króla, lekarzy paryskich i lekarza przysłanego z Brukseli przez Filipa II. Ten jednak nie został upoważniony do dokonania jakiejkolwiek interwencji i powrócił do Brukseli, zdając jedynie krytyczny raport ze swoich obserwacji. 

Z tych wszystkich prób zrozumienia każdego szczegółu przepowiedni najbardziej logiczna wydaje się ta promowana przez dra Guinarda. Mianowicie sensu wyrazu classe – klasa, flota, szyk ten jeden jedyny raz należy szukać w języku greckim, a nie łacińskim. Grec. klasis znaczy bowiem odłamek, pęknięcie. Dwa odłamki jako jeden zraniły oko-oczy Króla. Są na to dowody. Biskup Fermo i Ludwik Gonzaga, książę Mantui w kilka dni od wypadku zrobili szkic szczątków włóczni, które utknęły w ranie. Oto on.

Śmierć Króla była niezwykle bolesna i jednocześnie okrutna. Lekarze i chirurdzy bojąc się naruszyć ranę w głowie, aby nie uszkodzić mózgu dokonywali „eksperymentów” na skazańcach, najpierw wbijając im włócznie w oko, na wzór wypadku Króla, a po ścięciu głowy robiąc sekcję. Czterech ludzi umarło w okrutnych boleściach z tego powodu. Król żył jeszcze dziesięć dni i zmarł wskutek ropnia mózgu, który utworzył się wewnątrz czaszki, powodując w chwili agonii straszliwy skurcz całego ciała.

Jakkolwiek dr Guinard doszukuje się jeszcze zakamuflowanego powtórzenia przepowiedni tego wypadku w tekście Almanachu za 1557 rok dedykowanego królowej Katarzynie Medycejskiej, to jednak nikt ze znanych mi komentatorów nie zwrócił uwagi, że w Proroctwach istnieje jeszcze jeden czterowiersz na ten temat. I być może, zważywszy niezbyt jasne dla interpretacji i poniekąd naciągane szczegóły najsławniejszego czterowiersza 1.35, to on właśnie jest tym, który zawarł właściwą wróżbę dla Króla!

Otóż w Nowej Prognozie za 1562 rok, w liście wstępnym do niewymienionego z nazwiska duchowego „brata i przyjaciela” Nostradamus wspomina:

"…zrozumiałem, że nigdy nie udało mi się skryć tak dobrze mych almanachów czy prognoz za słowami jawno-osłoniętymi, byś Waszmość nie miał ich odkrytych i natychmiast zrozumianych tak dobrze, jak ja, kiedy je w ten sposób wykładałem. Wobec tego, że zapanuje jedno oko we Francji. I gwoli tego, że nasieniu z Blois jego przyjaciel wierzgnie, i tym podobne oraz inne niezliczone ustępy.”

Wskazany przez Nostradamusa czterowiersz to 3.55:

            W roku, gdy jedno oko we Francji zapanuje,

Dwór będzie w jakimś wielce przykrym zamęcie:

Wielkiego z Blois jego przyjaciel zabije,

Rząd wpadły w niedolę i zwątpienie podwójne.

Jedno oko (nie oczy, jak w 1.35!) i wielki z Blois to król Henryk II Walezjusz, zabity przez przyjaciela w rycerskim starciu. Po nim objął tron nieletni syn, Franciszek II, ale rzeczywiste rządy przejęła jako regentka jego matka, Katarzyna Medycejska. W tym czasie, powstałe za Henryka II, dwa wielkie stronnictwa – katolickie i protestanckie walczyły między sobą o władzę polityczną w kraju. Co możemy podpiąć do „podwójnego zwątpienia”, tak samo jak rządy dwóch osób, kobiety i nastolatka, nie dawały zdecydowanego oparcia żadnej ze stron konfliktu. Wzbierającego aż do niesławnej Nocy Św. Bartłomieja.

W takim razie, jeśli czterowiersz 1.35 tak naprawdę nie dotyczy wypadku króla Henryka II, lub nie tylko jego dotyczy, co – moim zdaniem – należy wziąć pod uwagę, mimo tak wielu zbieżności oraz zapewnień wierzących w swoje interpretacje komentatorów, to o czym w istocie opowiada?

Są pewne poszlaki, ale o tych może wspomnę kiedy indziej.